strona główna / aktualności / ODSŁONIĘCIE POMNIKA ŻOŁNIERZY NARODOWYCH SIŁ ZBROJNYCH

Aktualności

2020-09-02

ODSŁONIĘCIE POMNIKA ŻOŁNIERZY NARODOWYCH SIŁ ZBROJNYCH

W asyście pocztów sztandarowych i honorowej warty wojskowej we wtorek 1 września dokonano odsłonięcia pomnika upamiętniającego grupę Żołnierzy Wyklętych, którzy zginęli podczas obławy w Łazach.

Kamienny pomnik upamiętnia cały ośmioosobowy oddział NSZ pod dowództwem sierż. Józefa Rauera ps. „Bajan”. Razem z nim zginęli jego siostra Eugenia Rauer „Szarotka”, Józef Kołodziej „Szybki”, Józef Strządała „Zbieg”, nieznani z nazwiska żołnierze o pseudonimach „Żbik” i „Kruk” oraz dwóch innych nieznanych żołnierzy. Odsłonięcia dokonał wójt Janusz Pierzyna, dyrektor katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej dr Andrzej Sznajder oraz Bogusława Draga, siostrzenica Józefa i Eugenii Rauer.

Pomnik stanął przed szkołą w Łazach w pobliżu miejsca, gdzie znajdowało się gospodarstwo rodziny Sztwiorok. To w nim 30 sierpnia 1946 r. ukrywali się żołnierze NSZ, gdy zostali otoczeni przez 70-osobowy oddział operacyjny KBW-UBP. Drużyna wywodziła się z plutonu „Śmiertelnych”, wchodzącego w skład Zgrupowania Oddziałów Leśnych, należała do Okręgu VII Narodowych Sił Zbrojnych, dowodzonego przez majora Henryka Flamego „Bartka”. Poległa cała ósemka, woleli zginąć w walce niż poddać się funkcjonariuszom służb komunistycznych. Miejsce ich pochówku pozostaje nieznane. Z relacji żyjących świadków tamtych wydarzeń, wiadomo, że w zajściach tych zaginął 16-letni syn właścicieli gospodarstwa, gdzie toczyła się walka. Władek Sztwiorok został zabrany do wywozu ciał zamordowanych żołnierzy. Do domu już nie powrócił. Rodzina przez długi czas poszukiwała go przez różne organizacje. Do dnia dzisiejszego nie wiadomo gdzie jest pochowany.

– Dla mnie to wielkie przeżycie być tutaj i oddać hołd tym, którzy dali ofiarę swojego życia za wolną Polskę – mówił wójt Janusz Pierzyna. Dodał, że wspomina tamte lata także osobiście. Jego dziadek Józef Kłaptocz przed wojną był prezesem Chrześcijańskiej Demokracji. Nie podpisał folkslisty. Przez całą wojnę sztandar tej organizacji przechowywany był w domu rodzinnym za co groziła kara śmierci. Po 1948 r. władza ludowa nakazała rozwiązać tą patriotyczną organizację, a sztandar trafił do kościoła. – Dziś mamy wolną Polskę. Niezależnie od tego, skąd kto pochodzi i jak w tamtych czasach zachowywali się jego przodkowie, powinniśmy sobie wybaczyć i pojednani budować przyszłość. I apelował, aby dobrze wychować następne pokolenie musimy być ludźmi o wysokiej etyce i kulturze osobistej, a przede wszystkim ludźmi honoru – apelował Janusz Pierzyna.

Podczas uroczystości dzieci ze szkoły w Łazach zaprezentowały scenę z pojmania, przesłuchania i zastrzelenia legendarnej Danuty Sidzikówny „Inki”. Nawiązali w ten sposób do żołnierzy z Łazów, którzy podobnie jak ona byli bardzo młodymi ludźmi, wchodzącymi dopiero w dorosłe życie. Żaden z poległych nie przekroczył 20. roku życia. Ich losy przedstawił dr Tomasz Greniuch, naczelnik Delegatury IPN w Opolu. Pomnik poświęcił ks. por. Rafał Kaniecki, kapelan 18. Batalionu Powietrznodesantowego wraz z proboszczem Parafii p.w. św. Wawrzyńca w Bielowicku ks. Januszem Płatkiem.

Akt odsłonięcia dokonali Dyrektor IPN dr Andrzej Sznajder, Wójt Gminy Jasienica Janusz Pierzyna oraz Bogusława Draga, Siostrzenica Józefa i Eugenii Rauer. Po odsłonięciu zostały złożone kwiaty pod pomnikiem przez Wójta Gminy Jasienica z przewodniczącym Rady Gminy Czesławem Machalicą i zastępcą Wójta Krzysztofem Wieczerzakiem, winiec od Marszałka Województwa śląskiego Jakuba Chełstowskiego złożył Radny Sejmiku Województwa Śląskiego Przewodniczący Komisji Budżetowej Stanisław Baczyński, następnie Dyrektor IPN dr Andrzej Sznajder, Dowódca 133 Batalionu Lekkiej Piechoty w Cieszynie mjr Daniel Baron, Zastępca Dowódcy 18 Batalionu Powietrznodesantowego mjr Szymon Noworyta, Dyrektor Oddziału IPN w Opolu dr Tomasz Greniuch, żołnierz Brygady Świętokrzyskiej NSZ mjr Stanisław Turski, Barbara Adamska w imieniu Starosty Bielskiego Andrzeja Płonki, Alicja Flame-Reinhard córka mjr. Henryka Flamego „Bartka”, ppłk Tomasz Maj Komendant Wojskowej Komendy Uzupełnień w Bielsku-Białej i ppłk. Tomasz Neumann dowódca 18. Batalionu Powietrznodesantowego w Bielsku-Białej. Przybyły również organizacje Tomasz Tomczyk, Wiceprezes Towarzystwa Patriotycznego Żywiecczyzny, Tadeusz Fiedor, Prezes Związku Podhalan Oddział Górali Żywieckich, Jadwiga Klimonda, Prezes Stowarzyszenia Dzieci Serc. Wśród gości byli reprezentanci Stowarzyszenia Rodzin Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, radni i sołtysi.

Uroczystość została zorganizowana przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach oraz Urząd Gminy w Jasienicy.

O potyczce w Łazach można przeczytać na stronie IPN; https://katowice.ipn.gov.pl/pl3/aktualnosci/107387,Odsloniecie-obelisku-upamietniajacego-zolnierzy-Narodowych-Sil-Zbrojnych-z-oddzi.html